Do të ndryshosh jetën? Lexo këshillat e profesorit të kimioterapisë, Silvio Garattini!

Silvio Garattini është një shkencëtar italian i kërkimit farmakologjik, mjek dhe profesor në kimioterapi dhe farmakologji dhe drejtor i Institutit Mario Negri për Kërkime Farmakologjike. Në një intervistë për Corriere della Sera ai flet për jetën e tij të gjatë, 96 vjeçare. Intervista u bë në Institutin e Kërkimeve Farmakologjike Mario Negri, instituti që Garattini themeloi në vitin 1963.

Këtu ai kontribuoi ndjeshëm në studimin e kimioterapisë moderne. Aty ai ka ende zyrën e tij: çdo mëngjes ngrihet, nuk ha mëngjes dhe shkon në punë. Sapo mbushi 96 vjeç, por ai nuk heq dorë kurrë nga kafeja e dytë e ditës. Me sheqer.

Por profesor, a nuk është sheqeri një nga pengesat e dietave më të fundit?

“Truri ka nevojë për 90 gram sheqer në ditë. Unë, për shembull, nuk i them kurrë jo një ëmbëlsirë në mbrëmje”.

Por ai nuk ha mëngjes.

“Jo, pi një kafe të parë, pastaj një të dytë dhe për drekë pi një lëng portokalli. Maksimumi mund të ha dy biskota. Darka gjithmonë është e mirë dhe e bollshme. Kryesisht peshk dhe perime. Dhe në fund, patjetër një ëmbëlsirë.”

Për një shkencëtar si ju, çfarë do të thotë të mbushësh njëqind vjeç?

“Më duket e çuditshme. Kur isha fëmijë, dëshiroja të shkoja 60 vjeç. Çështja është se ne italianët jetojmë gjatë por keq. Kemi katër milionë e gjysmë diabetikë. Do ishim shumë më pak nëse do të punonim më shumë. Por mjekësia është bërë një treg: shumë ilaçe dhe shpesh të dhëna pa nevojë”.

Herën e fundit që keni marrë një antibiotik?

“Epo, 40 vjet më parë ndoshta”.

Çfarë pini kur keni dhimbje koke?

“Nuk kam dhimbje koke”.

Po temperaturë?

“Qëndroj në shtëpi.”

Në moshën 96 vjeç, një person zakonisht merr një sërë ilaçesh çdo ditë.

“Jo, kurrë. Unë nuk marr asgjë”.

Sa e rëndësishme është gjenetika në jetëgjatësi?

“Në rastin tim, fare. Unë kam takuar vetëm një prej gjysheve. Më pas, babai im u desh të kërkonte një punë të dytë kur nëna ime u sëmur. Unë jam ndër ata që kam përjetuar një Itali pa Shërbimin Shëndetësor Kombëtar. Ata që e kritikojnë sot nuk e dinë se çfarë do të thotë të paguash për terapi serioze. Nëna ime vdiq në moshën 67-vjeçare”.

Çfarë të kujtohet nga lufta?

“Ishim në Bergamo, ra alarmi dhe të gjithë vrapuam drejt strehimoreve. Shkova, padyshim, në një shkollë fashiste, por në mbrëmje babi më detyroi të dëgjoja Radio Londrën”.

A e lehtëson dhimbjen lutja?

“Të kesh një jetë të gjatë domosdoshmërisht përfshin humbje. Kam humbur dy gra: e para në një aksident rrugor, e dyta nga një sëmundje e pashërueshme. Lutja ndihmon, por ndihmon edhe për të “ndjerë” njerëzit që nuk janë më këtu pranë nesh. Ndonjëherë në shtëpi flas me ta sikur të ishin ende me mua”.

Sa e rëndësishme është dashuria në një jetë të gjatë?

“Më shumë nga sa mendoni. Kam pesë fëmijë, mendoj se kam dashur shumë dhe më kanë dashuruar. Megjithatë, unë besoj se rëndësia e parimit ungjillor “mos u bëj të tjerëve atë që nuk do të donit t’ju bënin” ende nuk është e qartë. Bota është e lidhur, ne të gjithë varemi nga të gjithë. E kuptoj sot”.

Po puna?

“Kjo ka shumë rëndësi për mua. Unë vij në studio çdo ditë, udhëtoj shumë: për shembull sot po shkoj në Valle Camonica për një konferencë, rregullisht shkruaj libra”.

Betejat tuaja kundër pirjes së duhanit janë të famshme.

“Por në Itali ka gati 13 milionë duhanpirës dhe ajo që është akoma më serioze është se ata konsumojnë mesatarisht 50 miliardë cigare në vit. Një helm që përhapet çdo ditë në ajër, por edhe në tokë në formën e bishtave të cigareve të konsumuara”.

A nuk ndihmuan cigaret elektronike?

“A e dini se çfarë zbulova falë Istituto Superiore di Sanità? Se shumë nisin me atë elektronike dhe më pas kalojnë në atë normalen, kur duhej të ishte e kundërta”.

Një betejë që e keni bërë vonë në jetë?

“Beteja kundër alkoolit. Ne nuk e kuptojmë se sa shumë dhemb, nëse pihet në doza masive. Unë kurrë nuk dhuroj shishe me alkool, është njësoj si të jap një kuti cigaresh”.

Ju keni hequr dorë fare nga alkooli?

“Unë pi birrë pa alkool. Kam shijuar edhe një verë të ngjashme gjermane, nuk është keq. Për mendimin tim, kjo është rruga e së ardhmes”.

Bëni aktivitet fizik?

“Pesë kilometra ecje të shpejtë çdo ditë. Nuk ndihmon vetëm trupin, por edhe mendjen. Për mua është një lloj meditimi”.

Çfarë mendoni për suplementet ushqimore?

“Janë të mira vetëm për ata që i shesin”.

Si e mban mendjen aktive?

“Duke punuar. Unë hulumtoj, shkruaj, studioj dhe praktikoj energjinë pozitive duke mbajtur lidhjen me njerëzit. Para disa ditësh fola para tetëqind gjimnazistëve”.

Ju kujtohet gjithçka në jetë?

“Pothuajse. Më kujtohet kur, si kimist, fillova të punoja në universitet pas provimit të shkollës së mesme dhe mora diplomën hap pas hapi. Më kujtohen studimet e para për kimioterapinë dhe kur këshilltari i atëhershëm shëndetësor më besoi detyrën e rëndë për të bindur qytetarët se zona ku ata jetonin në Seveso ishte e rrezikshme dhe se duhej të largoheshin nga shtëpitë e tyre. Mbaj mend shumë gjëra dhe gjithashtu shumë nga miqtë e mi që nuk janë më këtu sot”.

Për shembull?

“Umberto Eco. Ai ishte i mirë, shumë i kulturuar. Në Amerikë takova Rita Levi Montalcini, një grua elegante dhe e sjellshme. Takova dy papë, Gjonin XXIII dhe Françeskun. E vlerësoj inteligjencën e këtij të fundit në ndërthurjen e besimit dhe respektit për planetin”.

Si e shihni të ardhmen sot?

“Për mua, çdo ditë është një akt balancues midis vetëdijes se mund të mos zgjohem të nesërmen dhe planifikimit të nevojshëm e të dobishëm të gjërave për të bërë në afat të mesëm dhe afatgjatë. Por më besoni: çdo ditë sot është një dhuratë për mua”./L.F-dritare.net